Çocuklarda Göz Sağlığı

Tüm çocuklar, daha dünyaya gelir gelmez göz sağlığı açısından muayene edilmelidir.

Düzenli yapılacak kontrollerle erken tespit edilen birçok göz rahatsızlığı kolaylıkla tedavi edilebilir... Çocuklarda göz sağlığı ve muayenesi ihmal edilmemeli! Sağlıklı gözler ve görme, çocuk gelişiminin en önemli ve kritik parçalarından biridir. Çocukların gözleri, bebekliklerinden itibaren düzenli olarak incelenmelidir. Çünkü birçok görme sorunu ve göz hastalıkları, erken tespit edildiğinde kolaylıkla tedavi edilebilir. Bu nedenle göz muayenesinin, çocuğunuzun rutin tıbbi bakımının bir parçası haline geldiğinden emin olun. Söz konusu göz sağlığı olunca, farklı doktor unvanlarıyla karşılaşabilirsiniz, bu da kafanızın karışmasına neden olabilir.

Bu unvanlar şöyle sıralanabilir:

• Göz doktoru: İlaçlar ve cerrahi yöntemle kapsamlı göz bakımı sağlayan tıp doktorlarıdır. 
• Pediatrik göz doktorları: Çocukların göz problemlerini tedavi etmek için özel eğitim almış doktorlardır. 
• Optometrist: Ameliyat yapmayan göz doktorudur. Bazı optometristler, çocukların göz problemleri üzerinde uzmanlaşmıştır.

Göz Muayenesi: Çocukların göz sağlığına yönelik rutin tıbbi muayeneler şunları içerir:

• Yenidoğanlar, doğdukları hastanedeki bir göz doktoru ya da aile hekimi tarafından genel göz sağlığı açısından kontrol edilmelidir.
• Yüksek riskli yenidoğanlar (prematüre bebekler dahil), ailesinde göz problemi olanlar ve bariz göz bozukluğu gözlemlenen bebekler; mutlaka bir göz doktoru tarafından muayene edilmelidir.
• Hayatlarının ilk yılında tüm bebekler; çocuk doktorları veya aile hekimleri tarafından yapılan kontroller sırasında göz sağlığı açısından rutin olarak taranmalıdır.
• 3.5 yaş civarındaki çocuklara; çocuk doktoru veya aile doktorları tarafından göz sağlığı taraması ve görme keskinliği testleri yapılmalıdır.
• 5 yaş civarında çocuklar, çocuk doktorları veya aile doktorları tarafından görme ve göz hizalama kontrolü yapılmalıdır. Her iki testten de başarısız olanlar, göz doktoru tarafından muayene edilmelidir.
• 5 yaşından sonra, eğer şaşılık veya sık sık baş ağrısı gibi semptomlar ortaya çıkarsa mutlaka rutin olarak bir göz doktoruna gidilmelidir. (Çoğu zaman öğretmen, sınıfındaki çocuğun iyi görmediğini fark edecektir.) 
• Reçeteli gözlük veya lens takan çocuklar, görme değişikliklerinin saptanması için bir göz doktoru tarafından yıllık olarak muayene edilmelidir.

Bir Çocuğun Görme Sorunu Yaşayabileceğine Dair İşaretler:

• Düzenli olarak göz ovma
• Aşırı ışık hassasiyeti
• Odaklanmada zayıflık
• Bir objeyi gözle takip etmede zorluk çekme
• İlk altı aydan sonra göz hareketlerinde hizasızlık
• Gözlerin kronik kızarıklığı
• Gözlerin kronik yaşarması
• Siyah yerine beyaz göz bebeği

Okul Çağındaki Çocuklarda İzlenebilecek Diğer İşaretler

• Uzaktaki nesneleri görememek
• Tahtadaki yazıları okumakta zorlanmak
• Gözleri kısarak bakmak
• Okumakta zorluk çekmek
• TV’yi çok yakından izlemek

Tüm bu belirtileri göz önüne alarak, çocuğunuzda görme yetersizliği olup olmadığını dikkatlice takip edin. Herhangi bir göz problemi fark ederseniz, çocuğunuzun derhal bir göz doktoruna götürün. Çünkü erken tespit edildiği takdirde, çoğu göz bozukluğu düzeltilebilir. Yaygın Göz Problemleri Çoğu göz bozuklukları, okul öncesi yıllarda göz doktoru tarafından yapılacak bir vizyon taraması ile tespit edilebilir. Bu bozukluklar şöyle sıralanabilir:

• Ambliyopi (Göz tembelliği): Bir gözdeki, normal sayılabilecek görme bozukluğudur. Yaygın olarak görülen iki sebep; çapraz göz ve iki göz arasındaki kırılma hatasındaki farktır. Eğer tedavi edilmezse, etkilenen gözde geri dönüşümsüz görsel kayba neden olabilir. (O zaman da ‘beyin programlaması’, o göze ait sinyalleri görmezden gelecektir.) Ambliyopi, 8 yaşından önce tespit edildiği takdirde kolaylıkla tedavi edilebilir.
• Şaşılık: Gözlerin yanlış hizalanmasıdır; içeri, dışarı, yukarı veya aşağı dönebilirler. Kronik olarak yanlış hizalanan gözde, ambliyopi de gelişebilir. Erken tespit edildiği takdirde tedavisi mümkündür. Ameliyat veya özel olarak tasarlanmış gözlükler, gözlerin hizalanıp şaşılığın ortadan kalkmasına yardımcı olabilir.
• Kırılma hataları: Göz şeklinin, ışığı düzgün şekilde kırmadığı (bükmediği) anlamına gelir. Bu da bulanık görmeye neden olur. Kırılma hataları da ambliyopiye neden olabilir. Miyopluk, okul çağındaki çocuklarda en sık görülen görüş kırılmasıdır; diğerleri arasında hipermetropluk ve astigmatizm yer alır. Miyopluk; genellikle gözlük ya da lensle tedavi edilen uzağı görememe bozukluğudur. Hipermetropluk ise yine genellikle gözlük veya lensle tedavi edilen yakını görememe bozukluğudur.

Prematüre bebeklerin gözlerini etkileyen bir hastalık olan Prematüre retinopatisi ve aile öyküsünde yer alan aşağıdaki gibi diğer göz bozuklukları ise acil dikkat gerektirir:

• Retinoblastom: Genellikle yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkan kötü huylu bir tümördür. Etkilenen göz veya gözlerde görsel kayba ve göz bebeklerinde beyazlığa neden olabilir.
• Bebek kataraktı: Yenidoğanlarda görülebilir. Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşmasıdır. 
• Doğuştan gelen glokom: Kalıtsal olabilen nadir bir durumdur. Gözdeki yüksek basınç, doğumdan önce göz drenaj kanallarının yanlış veya eksik gelişiminden kaynaklanır ve ilaç ve cerrahi ile tedavi edilebilir.

Genetik veya metabolik bozukluklar: Çocuğun retinoblastom veya katarakt geliştirmesini daha olası kılan kalıtsal bozukluklar gibi gözün genetik veya metabolik hastalıkları, bebeklikten itibaren göz muayenesi yaptırılmasını ve gözlerinin düzenli taranmasını gerektirebilir. Eğer çocuğunuz bunlardan herhangi biri için risk altındaysa, doktorunuzla konuşmayı unutmayın.

Çocuklarda Gözlük ve Lens Kullanımı

Her yaştan çocuk - hatta bebekler bile- gözlük ve lens kullanabilir. Özellikle çocuğunuz gözlük kullanıyorsa, aşağıdaki uyarıları mutlaka aklınızda bulundurun:

• Kendi gözlük çerçevesini kendisinin seçmesine izin verin. 2 yaşından küçük çocuklar için en iyisi plastik çerçevelerdir.
• Daha büyük çocuklar metal çerçeve kullanıyorlarsa, daha dayanıklı olan yaylı menteşeli olanları tercih edebilirsiniz.
• Aktif çocuklar için gözlüklere takılan elastik bir kayış, gözlüğün olması gereken yerde kalmasını sağlar.
• Şiddetli göz problemi olan çocukların; plastik lenslerden ziyade, daha ince ve daha hafif olan, yüksek indeksli lensler adı verilen özel lenslere ihtiyaçları olabilir.
• Polikarbonat lensler, özellikle spor yapan çocuklar için daha iyi seçim olacaktır. Polikarbonat, ince ve hafif lensler yapmak için kullanılan sert, kırılmaz, şeffaf bir termoplastiktir. Bununla birlikte, darbelere karşı dayanıklı olmalarına rağmen, bu lensler plastik lenslerden daha kolay çizilir.
• 10 yaş civarında çocuklar, kozmetik nedenlerden dolayı veya spor yaptıkları için gözlük yerine kontakt lens takmak isteyebilirler. Lens kullanan çocukların onları nasıl takıp çıkaracağını bilmesi ve doktor tarafından önerildiği şekilde temizlemesi gerekir. Kontakt lens problemleri neredeyse her zaman kötü hijyenden kaynaklanmaktadır.