Montessori Eğitimi hakkında merak edilen her şey!
Dr. Maria Montessori Kimdir? Maria Montessori (1870-1952), İtalya’nın ilk kadın doktoru, pedagog ve antropoloji profesörü. Çocukların bireysel becerilerine, ilgi alanlarına, bireysel öğrenme hızlarına ve karakter özelliklerine uygun bir pedagoji geliştiren Maria Montessori’nin hikayesi, 1899 yılında Roma’da, zeka geriliği olan çocukların yollandığı orthophrenic okulunda yöneticiliği sırasında başlamakta… Zihinsel eksikliğin genellikle pedagojik bir sorun olduğunu gören Montessori, bu özel çocukların eğitimi konusunda aradığı bilgileri Itard ve Séguin’in çalışmalarında bulur. Sonunda da bu yöntemleri temel aldığı, kendi yöntemini geliştirir: Montessori Eğitimi.
Dr. Maria Montessori’nin "Özel” Çocuklardan Yola Çıkarak Geliştirdiği Yöntem!
Eğittiği bir grup engelli çocuk, devlet yeterlilik sınavlarında normallere yakın bir başarı gösterir ve Dr. Montessori bundan o kadar etkilenir ki zeka seviyeleri normal olan sağlıklı çocukların nasıl olup da engelli çocuklarla karıştırılacak kadar istikrarsız olabileceklerini çözmeye çalışır. Dr. Montessori, 6 Ocak 1907 tarihinde "Casa dei Bambini” adlı ilk Montessori çocuk evini kurar. Engelli olmayan çocuklarla yaptığı çalışmalarda görür ki çocuklar, şunlardan hoşlanmamaktadır: Ödüller, cezalar, yetişkin tarafından programlanmış eğitim, oyuncaklar, şekerlemeler, öğretmen masası ve toplu dersler! Peki çocukların nelerden hoşlandıklarını görür, Dr. Montessori?
Özgür seçimden, hatalarını kendilerinin denetiminden, hareket etmekten, sessizlikten, sosyal ilişkilerini kendileri tarafından kurulmasından, çevrenin düzenli ve temiz olmasından, özgür faaliyete dayalı disiplinden, kitapsız okuma ve yazmadan, alıştırmaların tekrarından hoşlanıyorlar.
Montessori Eğitimi Nedir?
Montessori Eğitimi; çocuğa hazırlanmış bir çevrede, onun kişiliğini oluşturması için özgürlük tanıyan, kişiliğinin gelişim sürecini destekleyen, çocuğun kendi onuru içerisinde bireyselleşmesi ve sosyalleşmesini ciddiye alan, bireye özgü adil bir eğitimdir. Montessori Eğitimi; metodu değil, insan kişiliğini merkezine alır. Temel hatlarıyla şöyle özetlenebilir; her çocuk özeldir, tektir. Kendine "has” bir varlıktır. Çocuk etrafındaki maddesel dünyayı absorbe eder, gelecekte yetiştireceği kişi modelini biçimlendirir. "Çocuk, insanların mimarıdır.” Bu mimarlar farkında olmadan içlerindeki inşa planına uyarak kendi ritimleri doğrultusunda kendilerini geliştirmeye çalışır.Bu gelişime yetişkinler etki edemez çünkü onlar inşa planını bilmemektedir. Bir yetişkinin zamansız müdahalesi ya bu inşa planını tahrip edebilir ya da yanlış bir yöne yönlendirebilir. Çocuklar bu eğitimin temelinde yer alan "hazırlanmış çevre”deki Montessori materyallerinden, bireysel ilgi ve eğilimlerine göre bağımsız olarak seçim yapar.Montessori okullarında çocuklar, istedikleri materyalle, istedikleri zaman, istedikleri yerde çalışır. Çocuklara istedikleri kadar tekrar etme imkanı sunulur. Erken öğrenen yeni bir çalışmaya geçebilir. Öğrenme sürecinde herkesin farklı bir ritmi vardır. Materyallerdeki hata kontrolü çocuğun kendi hatasını bulmasıyla gerçekleşir. Başka birinden uyarıya, onaya ve düzeltmeye gerek kalmaz. Kendi kendisini düzeltebilir (Böylelikle çocuğun bir yetişkinden bağımsızlaşması, doğal olarak gerçekleşir.)
Yetişkinlere düşen görev ise çocuğun içindeki yeteneği ve gizli gücü uyandırmak ve onları gelişim sürecinde desteklemektir. Montessori Eğitimi’nde çocuklar hem bireysel hem de gruplar halinde çalışır. Montessori Eğitimi ortamları ise çocukların öğrenimini doğumdan ortaokula kadar destekler. Çocuklar kendi öğrenimleri için yaratıcı seçimler yaparken sınıf ve öğretmenler de onların yaşlarına uygun faaliyetler sunarak süreci yönlendirir. Sınıflar, belirli yaş gruplarına ait çocukların ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak tasarlanmış ortamlardır. Sınıflardaki her bir materyal, çocuğun doğal ilgi alanları ile mevcut aktiviteler arasında bir uyumluluk yaratarak çocuk gelişiminin farklı yönlerini destekler. Çocuklar, kendi deneyimleriyle ve kendi hızlarında öğrenebilir. Montessori eğitiminde kullanılan yaratıcı ürünlerden biri de oyun halılarıdır. Unigo oyun matları/halıları montessori oyunlarına uygundur. Montessori oyunlarında ahşap oyuncaklar da kullanılmaktadır. Montessori Eğitimi’nde, tüm insanlarda var olan doğal meraklarını her an giderme özgürlüğüne sahiptir çocuklar… Böylece bir ömür boyu sürecek öğrenme deneyimleri için sağlam bir temel oluşturabilirler. "Montessori Eğitimi” 0-3 yaş arasında (bebekler ve yeni yürümeye başlayan çocuklarda) şöyle ilerleyebilir: Öncelikle çocuklar için güvenli, ilgi çekici, destekleyici bir ortam sağlanır. Çocuklar, kendilerine ve dünyaya güvenmeleri için teşvik edilir. Yeni çıkan becerilerine güvenmeleri sağlanır; kaba motor koordinasyonunu, ince motor becerilerini ve dil becerilerini geliştirmeleri için ortam yaratılır. Günlük işlerde bağımsız olma fırsatı da verilmelidir.
Yaş Gruplarına Göre Montessori Eğitimi!
Anaokulu döneminde (3-6 yaş grubu), çocukların duygularını kontrol etme ve düzenleme becerilerinin gelişmesi için çaba harcanmalıdır. Açık iletişim kurulmalı, çocukların sosyal gelişimi desteklenmelidir. Duyusal algının, okur yazarlık ile matematik anlayışının gelişmesi için çok çeşitli materyaller bulundurulmalı; yaratıcı keşiflere de fırsat tanınmalıdır. Çocuklar özgüvenli yetiştirilmelidir.
İlköğretim döneminde, çocukların ilgi alanları desteklenmeli, entelektüel keşiflere fırsat tanınmalıdır. Özgüven, hayal gücü, entelektüel bağımsızlık ve kendine yetme gibi becerilerin gelişmesine yardımcı olunmalı; çocukların toplumdaki, doğal hayattaki rollerini kavrayabilmesi için onların teşvik edilmesine gayret edilmelidir.
Ergenlik döneminde çocuklar/ gençler, kentlerdeki tarım dışı ortamlara dahil edilmelidir. Akademik bilgilerini uygulaması için ortamlar yaratılmalıdır. Kendilerini ifade edebilmeliler, kendilerine güvenmeliler, iletişim kurmayı öğrenmeliler.
Montessori Eğitimi Evde Uygulanabilir mi?
Zihnin araçları olan "duyular ve hareket”i temel alan, zihnin onlar sayesinde geliştiğini kabul eden "Montessori Eğitimi”nde özel materyaller geliştirilmiştir. Bu sistemde zihin-beden-kalp eş zamanlı işleme konulur, "insan”ın bu şekilde gelişebileceği ön planda tutulur. Çocuğun bireyselliğinin, bağımsızlığının ve bütünselliğinin esas alındığı Montessori Eğitimi, bebeklikten itibaren uygulanabilir. Yani Montessori Eğitimi, evde uygulanabilir. Çocuk iki yaşına girince ev çalışmalarına başlanabilir, üç yaşında ise Montessori metodunun uygulanmakta olduğu okul öncesi eğitim kurumlarına başlanabilir. Avrupa’da çok yaygın olan Montessori okulları ülkemizde de artmakta. Özel okulların yanı sıra devlet bünyesinde de birtakım çalışmalar yürütüldüğünü de ekleyelim.
Montessori Eğitimi evde nasıl uygulanabilir?
- Uzmanlar, bir yaşam felsefesi olarak kabul edilen bu eğitim sistemine dair anne ve babalara şu önerilerde bulunuyor.
- Etkinlikler "gerçek objeler” eşliğinde olmalı.
- Çocuğun gelişim dönemleri hakkında bilgi sahibi olun.
- Yaşa bağlı ihtiyaçlarını, zevklerini, meraklarını öğrenin.
- Çocuğu tanımaya çalışın, onu rahatsız etmeden gözlemleyin.
- Giysilerini kendisinin seçmesine izin verin, dolabını ona göre düzenleyin.
- Uyku düzenine dikkat edin.
- Ceza vermeyin.
- Kitap okuyun, onu teşvik edin. Ona ait bir kütüphane oluşturun.
- Okula zamanında gitmeli, zamanında eve dönmeli.
- Çocuğunuzla birlikte bitki veya hayvan yetiştirin.
- TV/ bilgisayar/ laptop/ cep telefonu gibi teknolojik ürünlerin kullanımına sınırlamalar getirin. Kendini mahrum hissetmemeli, daha eğlenceli aktiviteler keşfedin.
- Sorumluluk almayı öğretin.
- Aile hikayelerinizi çocuğunuzla paylaşın.
- Sağlıklı beslenmeyi öğretin.
- Ev adresinizi, telefon numaranızı, anne, babanın adını ezberlemesini sağlayın.
- Spora yönlendirin.
- Trafikte, dışarıda çevredeki her şey hakkında konuşun; çocuğunuzu bilgilendirin.
- Örneğin, yemek alışverişi yaparken besinler hakkında bilgi verebilirsiniz.
Montessori Oyuncak Çeşitleri
Oyuncaklar, şüphesiz ki çocukların gelişimi ve eğitimi açısından önemli. Hayal dünyalarının ve yaratıcılıklarının gelişmiş olması sebebiyle oyunda bunları ortaya koyan çocuklar için özel oyuncaklar yeni yeni tasarlanıyor. "Ben yapabilirim” diyen çocukların gelişimlerine çok faydalı olabilecek bu oyuncaklara "Montessori Oyuncak Çeşitleri” deniyor. Örnek verelim: Bağcık bağlamayı öğreten ve bağımsız yaşamaya teşvik eden bir oyuncak çeşidi olan bağcık bağlama Montessori materyalleri… Çocukların kendi becerilerini keşfetmesi açısından son derece yararlı. Montessori ürünlerini ve Montessori materyallerini tercih ederek çocuklarınızın el becerilerinden zihinsel gelişimlerine kadar her konuda gelişimini desteklemeniz ve onlarla birlikte oynamanız mümkün.
Montessori Oyuncakları Nelerdir?
Zihinsel düşünme ve koordinasyona bağlı oyuncaklar çocuklar için çok faydalı! Montessori oyuncak çeşitleri; verilmek istenen eğitime ve beceriye göre farklılık göstererek hazırlanırken fiyatları da ahşap olup olmamasına ve büyüklüğüne göre değişiyor. Çocuklara beceri kazandırmaya yardımcı olan bu oyuncaklar, zeka ve sosyal gelişimi de desteklemekte. Montessori oyuncak çeşitleri, grupla da oynanabildiğinden grup yönetimi, uyum gibi kazanımlar bu oyuncaklar ile verilebilir. Meslek seçiminde önemli rol oynayabilir; sistematik ve analitik düşünceleri geliştirir; düşünme, tanıma, konsantrasyon, el göz koordinesini desteklerler. Parça-bütün, neden-sonuç kavramlarının öğrenilmesini sağlayan Montessori oyuncaklarının son derece yararlı! Montessori oyuncakları, beyin gelişimini de destekler. 0-3 yaş beyin gelişimine katkıda bulunacak yapbozlar, jengalar, legolar, ahşap oyuncaklar, müzik aletleri, tamir setleri gibi Montessori ürünleri ile çocuğunuzun gelişimine destek olabilirsiniz. Montessori materyallerinin verilme süresinin doğru olarak belirlenmesi de önemli. Aksi halde tüm Montessori oyuncaklarının çocuğa verilmesi onun dikkatini bozabilir, kafası karışabilir. Anne ve babalar, zekanın ve duyusal işlevlerin başarılı bir şekilde tamamlanması için oyuncakları sırasıyla satın almalı. Montessori malzemeleriyle ilgili eğitim alan bakıcılardan öğretmenlere ve tabii ki anne babalara kadar, Montessori Eğitimi sayesinde çocukların gelişimlerini her yaşta eksiksiz desteklemek sizin elinizde.